Παρακολουθώντας
τα ντοκιμαντέρ με τα περίεργα φαινόμενα του θαλάσσιου κόσμου, όλοι μας έχουμε
θαυμάσει την αρμονία της κίνησης ενός κοπαδιού ψαριών και την ικανότητά του να
αποφεύγει τα εμπόδια ή κάποιον θανάσιμο κίνδυνο, χωρίς τα ψάρια να συγκρούονται
μεταξύ τους. Αυτό επιτυγχάνεται χάρις σε έναν ιδιαίτερο τρόπο συνεννόησης που
έχει αναπτυχθεί στο κοπάδι. Μια μέθοδο «κοινωνικής δικτύωσης» που η επιστήμη
εργάζεται εντατικά προκειμένου να την αποκρυπτογραφήσει.
Είναι επίσης παρατηρημένο, πως τα μικρά ψαράκια που συνοδεύουν τον καρχαρία, μπαίνουν στο στόμα του όταν αυτός το κρατά ανοιχτό και τσιμπολογούν τα υπολείμματα των τροφών από τα φονικά του δόντια, παρέχοντας ταυτόχρονα σ αυτόν υποδειγματικές υπηρεσίες καθαρισμού. Ωστόσο εκείνο που εκπλήσσει, είναι η ταχύτατη, πειθαρχημένη και ταυτόχρονη απομάκρυνσή τους, ελάχιστα κλάσματα του δευτερολέπτου πριν ο καρχαρίας κλείσει το στόμα του και τα καταβροχθίσει. Είναι προφανές πως λειτουργεί τέλεια μεταξύ των ψαριών, ένα εξελιγμένο μέσο επικοινωνίας και «κοινωνικής δικτύωσης» δια του οποίου διαδίδονται και αξιοποιούνται οι ζωτικές για την επιβίωσή τους πληροφορίες.
Αξιοθαύμαστα χαρακτηρίζονται επίσης τα «κοινωνικά δίκτυα» που παρατηρούνται στον κόσμο των μελισσών και των μυρμηγκιών. Είναι αμέτρητες οι μελέτες και τα επιστημονικά συγγράμματα που έχουν εκπονηθεί, στην προσπάθεια των ειδικών να τα περιγράψουν και να ερμηνεύσουν την αρτιότητα και την πολυπλοκότητα των κοινωνικών τους δομών.
Και ενώ η επικοινωνιακή αυτή ικανότητα, αποτελεί για τους ζώντες οργανισμούς ένα πολύτιμο δώρο από τη φύση, για τον άνθρωπο είναι μία ακόμη κατάκτηση. Μια κατάκτηση που δε θα μπορούσε παρά να θεωρηθεί αναμενόμενη, από τη στιγμή που η τεχνολογία και το ίντερνετ, σφιχταγκαλιασμένα με τη νέα χιλιετία, κάνουν τις προ εικοσαετίας μεθόδους επικοινωνίας να μοιάζουν πρωτόγονοι. Μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, twitter, LinkedIn, My space κ.α.), ο άνθρωπος απέκτησε την δυνατότητα να ενημερώνεται άμεσα, να συνεννοείται, να διεκδικεί το δίκιο του, να αντιδρά σε πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται ερήμην του και να οργανώνει κινήματα.
Εκείνο ίσως που δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί αναμενόμενο, είναι η πλήρης σύγχυση που έχει επιφέρει το πρωτόγνωρο αυτό φαινόμενο στους πολιτικούς επιστήμονες και τους κοινωνιολόγους. Αυτό γίνεται πασιφανές από τις αλληλοσυγκρουόμενες προσεγγίσεις τους, που οφείλονται ως επί το πλείστον στην ιλιγγιώδη ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται αυτά τα μέσα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μετάβαση από το παθητικό διαδίκτυο που αφορά στην αναζήτηση της πληροφορίας και την ενημέρωση του πληθυσμού, στο συμμετοχικό διαδίκτυο όπου ο χρήστης έχει ενεργό ρόλο στην παραγωγή και τη διακίνηση της πληροφορίας μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, πραγματοποιήθηκε με βίαιη διαδικασία. Αυτό υπήρξε και η βασική αιτία που κανένα μεγάλο ερευνητικό κέντρο έως τώρα, δεν παρουσίασε μια τεκμηριωμένη ανάλυση ή μια ευρύτατα αποδεκτή πρόβλεψη, αναφορικά με τον τρόπο και την έκταση που θα επηρεαστούν και θα εξελιχθούν τα υφιστάμενα πολιτικά και τα κοινωνικά συστήματα.
Τρανταχτά παραδείγματα κινητοποιήσεων με εργαλεία τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποτελούν οι εξεγέρσεις του αραβικού κόσμου, γνωστές και ως «Αραβική Άνοιξη», που οδήγησαν σε ανατροπή των αυταρχικών καθεστώτων. Τα παραδοσιακά μέσα προπαγάνδας και χειραγώγησης των λαών που χρησιμοποιήθηκαν από αυτές τις κυβερνήσεις και τα οικονομικά συμφέροντα που τις στήριζαν, δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν τις εξελίξεις. Επιπλέον, αξίζει να γίνει αναφορά, στην οργάνωση και εκτέλεση των συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του κινήματος των αγανακτισμένων στις Ισπανία και Ελλάδα. Συγκεντρώσεις που πραγματοποιήθηκαν αυθόρμητα με τη χρήση μηνυμάτων των χρηστών των facebook και twitter και έφεραν σε πλήρη αμηχανία τις ηγεσίες των κομμάτων της αριστεράς, που παραδοσιακά και κατά τακτά χρονικά διαστήματα, οργανώνουν αυτού του τύπου τις εκδηλώσεις για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας και συσπείρωσης των οπαδών τους. Ένα τρίτο εντυπωσιακό παράδειγμα αποτελεί η κινητοποίηση εκατομμυρίων Χιλιανών πολιτών, από μια 23άχρονη φοιτήτρια, για να αντιδράσουν έντονα και αποτελεσματικά στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που προωθούσε η κυβέρνηση της Χιλής. Η κοπέλα αυτή έχει επηρεάσει πολύ κόσμο και από άλλες χώρες, μιας και η φήμη της έχει εξαπλωθεί στην Λατινική Αμερική, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Για την πλειονότητα των επιστημόνων, το διαδίκτυο και η κοινωνική δικτύωση παρουσιάζουν το πλεονέκτημα να λειτουργούν σαν ένα ιδανικό πεδίο ανάπτυξης του διαλόγου και γι αυτό η «ηλεκτρονική δημοκρατία» βασίζεται περισσότερο στις αρχές της Εκκλησίας του Δήμου, παρά στα κοινοβουλευτικά μορφώματα που ταλανίζουν τον σύγχρονο κόσμο. Από την άλλη όμως, υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά των δικτύων αυτών, αφού πάρα πολλοί χρήστες δημοσιεύουν χωρίς ενδοιασμό τα προσωπικά τους δεδομένα, ενθαρρύνοντας έτσι το ηλεκτρονικό φακέλωμα. Παραβιάζεται το απόρρητο των επικοινωνιών, δεν προσδιορίζεται η ψευδοπροσωπία, διακινείται παράνομο υλικό κ.λ.π. Δεν θα πρέπει τέλος να υποτιμηθούν ή ακόμη χειρότερα να αγνοηθούν, οι κίνδυνοι της εσκεμμένης ή της τυχαίας μαζικής παραπληροφόρησης, όπως και της διασποράς ψευδών ειδήσεων. Δηλαδή εκείνων των χαρακτηριστικών και των πρακτικών που στηρίζουν ολοκληρωτικά συστήματα διακυβέρνησης.
Συμπερασματικά γίνεται αντιληπτό πως όπως όλες οι κατακτήσεις έτσι και αυτή, θα αποτελέσει ευλογία ή κατάρα για τις μελλοντικές γενεές, ανάλογα με τον τρόπο που θα αξιοποιηθεί από τον ίδιο τον άνθρωπο. Από αυτόν θα εξαρτηθεί αν θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο ή αν θα υποκύψει στους πειρασμούς της εξουσίας, της χειραγώγησης και της εκμετάλλευσης των συνανθρώπων του, που θα είχε σαν αποτέλεσμα να απειληθεί ακόμη και η βιολογική του ύπαρξη. Απαράβατοι όροι για την επιτυχή έκβαση αυτής της επανάστασης που συντελείται, είναι η ισόρροπη καλλιέργεια των θετικών και των θεωρητικών επιστημών. Είναι η εμμονή στα δικαιώματα του ανθρώπου, στις πατρογονικές αξίες, στις αρετές και στις ηθικές παρακαταθήκες όπως αυτές κληρονομήθηκαν από την συσσωρευμένη πανανθρώπινη σοφία και τις γραφές.
Δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να ρίξουμε μια διερευνητική ματιά γύρω μας για να πάρουμε τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε. Όπως φαίνεται στα προαναφερθέντα από το ζωικό βασίλειο παραδείγματα, η φύση και η Θεία πρόνοια μας φωτίζουν τον δρόμο της αρμονίας και της αρετής. Δεν έχουμε παρά να τον ακολουθήσουμε.
Γιάννης Β. Δεβελέγκας
Είναι επίσης παρατηρημένο, πως τα μικρά ψαράκια που συνοδεύουν τον καρχαρία, μπαίνουν στο στόμα του όταν αυτός το κρατά ανοιχτό και τσιμπολογούν τα υπολείμματα των τροφών από τα φονικά του δόντια, παρέχοντας ταυτόχρονα σ αυτόν υποδειγματικές υπηρεσίες καθαρισμού. Ωστόσο εκείνο που εκπλήσσει, είναι η ταχύτατη, πειθαρχημένη και ταυτόχρονη απομάκρυνσή τους, ελάχιστα κλάσματα του δευτερολέπτου πριν ο καρχαρίας κλείσει το στόμα του και τα καταβροχθίσει. Είναι προφανές πως λειτουργεί τέλεια μεταξύ των ψαριών, ένα εξελιγμένο μέσο επικοινωνίας και «κοινωνικής δικτύωσης» δια του οποίου διαδίδονται και αξιοποιούνται οι ζωτικές για την επιβίωσή τους πληροφορίες.
Αξιοθαύμαστα χαρακτηρίζονται επίσης τα «κοινωνικά δίκτυα» που παρατηρούνται στον κόσμο των μελισσών και των μυρμηγκιών. Είναι αμέτρητες οι μελέτες και τα επιστημονικά συγγράμματα που έχουν εκπονηθεί, στην προσπάθεια των ειδικών να τα περιγράψουν και να ερμηνεύσουν την αρτιότητα και την πολυπλοκότητα των κοινωνικών τους δομών.
Και ενώ η επικοινωνιακή αυτή ικανότητα, αποτελεί για τους ζώντες οργανισμούς ένα πολύτιμο δώρο από τη φύση, για τον άνθρωπο είναι μία ακόμη κατάκτηση. Μια κατάκτηση που δε θα μπορούσε παρά να θεωρηθεί αναμενόμενη, από τη στιγμή που η τεχνολογία και το ίντερνετ, σφιχταγκαλιασμένα με τη νέα χιλιετία, κάνουν τις προ εικοσαετίας μεθόδους επικοινωνίας να μοιάζουν πρωτόγονοι. Μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, twitter, LinkedIn, My space κ.α.), ο άνθρωπος απέκτησε την δυνατότητα να ενημερώνεται άμεσα, να συνεννοείται, να διεκδικεί το δίκιο του, να αντιδρά σε πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται ερήμην του και να οργανώνει κινήματα.
Εκείνο ίσως που δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί αναμενόμενο, είναι η πλήρης σύγχυση που έχει επιφέρει το πρωτόγνωρο αυτό φαινόμενο στους πολιτικούς επιστήμονες και τους κοινωνιολόγους. Αυτό γίνεται πασιφανές από τις αλληλοσυγκρουόμενες προσεγγίσεις τους, που οφείλονται ως επί το πλείστον στην ιλιγγιώδη ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται αυτά τα μέσα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μετάβαση από το παθητικό διαδίκτυο που αφορά στην αναζήτηση της πληροφορίας και την ενημέρωση του πληθυσμού, στο συμμετοχικό διαδίκτυο όπου ο χρήστης έχει ενεργό ρόλο στην παραγωγή και τη διακίνηση της πληροφορίας μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, πραγματοποιήθηκε με βίαιη διαδικασία. Αυτό υπήρξε και η βασική αιτία που κανένα μεγάλο ερευνητικό κέντρο έως τώρα, δεν παρουσίασε μια τεκμηριωμένη ανάλυση ή μια ευρύτατα αποδεκτή πρόβλεψη, αναφορικά με τον τρόπο και την έκταση που θα επηρεαστούν και θα εξελιχθούν τα υφιστάμενα πολιτικά και τα κοινωνικά συστήματα.
Τρανταχτά παραδείγματα κινητοποιήσεων με εργαλεία τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποτελούν οι εξεγέρσεις του αραβικού κόσμου, γνωστές και ως «Αραβική Άνοιξη», που οδήγησαν σε ανατροπή των αυταρχικών καθεστώτων. Τα παραδοσιακά μέσα προπαγάνδας και χειραγώγησης των λαών που χρησιμοποιήθηκαν από αυτές τις κυβερνήσεις και τα οικονομικά συμφέροντα που τις στήριζαν, δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν τις εξελίξεις. Επιπλέον, αξίζει να γίνει αναφορά, στην οργάνωση και εκτέλεση των συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του κινήματος των αγανακτισμένων στις Ισπανία και Ελλάδα. Συγκεντρώσεις που πραγματοποιήθηκαν αυθόρμητα με τη χρήση μηνυμάτων των χρηστών των facebook και twitter και έφεραν σε πλήρη αμηχανία τις ηγεσίες των κομμάτων της αριστεράς, που παραδοσιακά και κατά τακτά χρονικά διαστήματα, οργανώνουν αυτού του τύπου τις εκδηλώσεις για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας και συσπείρωσης των οπαδών τους. Ένα τρίτο εντυπωσιακό παράδειγμα αποτελεί η κινητοποίηση εκατομμυρίων Χιλιανών πολιτών, από μια 23άχρονη φοιτήτρια, για να αντιδράσουν έντονα και αποτελεσματικά στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που προωθούσε η κυβέρνηση της Χιλής. Η κοπέλα αυτή έχει επηρεάσει πολύ κόσμο και από άλλες χώρες, μιας και η φήμη της έχει εξαπλωθεί στην Λατινική Αμερική, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Για την πλειονότητα των επιστημόνων, το διαδίκτυο και η κοινωνική δικτύωση παρουσιάζουν το πλεονέκτημα να λειτουργούν σαν ένα ιδανικό πεδίο ανάπτυξης του διαλόγου και γι αυτό η «ηλεκτρονική δημοκρατία» βασίζεται περισσότερο στις αρχές της Εκκλησίας του Δήμου, παρά στα κοινοβουλευτικά μορφώματα που ταλανίζουν τον σύγχρονο κόσμο. Από την άλλη όμως, υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά των δικτύων αυτών, αφού πάρα πολλοί χρήστες δημοσιεύουν χωρίς ενδοιασμό τα προσωπικά τους δεδομένα, ενθαρρύνοντας έτσι το ηλεκτρονικό φακέλωμα. Παραβιάζεται το απόρρητο των επικοινωνιών, δεν προσδιορίζεται η ψευδοπροσωπία, διακινείται παράνομο υλικό κ.λ.π. Δεν θα πρέπει τέλος να υποτιμηθούν ή ακόμη χειρότερα να αγνοηθούν, οι κίνδυνοι της εσκεμμένης ή της τυχαίας μαζικής παραπληροφόρησης, όπως και της διασποράς ψευδών ειδήσεων. Δηλαδή εκείνων των χαρακτηριστικών και των πρακτικών που στηρίζουν ολοκληρωτικά συστήματα διακυβέρνησης.
Συμπερασματικά γίνεται αντιληπτό πως όπως όλες οι κατακτήσεις έτσι και αυτή, θα αποτελέσει ευλογία ή κατάρα για τις μελλοντικές γενεές, ανάλογα με τον τρόπο που θα αξιοποιηθεί από τον ίδιο τον άνθρωπο. Από αυτόν θα εξαρτηθεί αν θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο ή αν θα υποκύψει στους πειρασμούς της εξουσίας, της χειραγώγησης και της εκμετάλλευσης των συνανθρώπων του, που θα είχε σαν αποτέλεσμα να απειληθεί ακόμη και η βιολογική του ύπαρξη. Απαράβατοι όροι για την επιτυχή έκβαση αυτής της επανάστασης που συντελείται, είναι η ισόρροπη καλλιέργεια των θετικών και των θεωρητικών επιστημών. Είναι η εμμονή στα δικαιώματα του ανθρώπου, στις πατρογονικές αξίες, στις αρετές και στις ηθικές παρακαταθήκες όπως αυτές κληρονομήθηκαν από την συσσωρευμένη πανανθρώπινη σοφία και τις γραφές.
Δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να ρίξουμε μια διερευνητική ματιά γύρω μας για να πάρουμε τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε. Όπως φαίνεται στα προαναφερθέντα από το ζωικό βασίλειο παραδείγματα, η φύση και η Θεία πρόνοια μας φωτίζουν τον δρόμο της αρμονίας και της αρετής. Δεν έχουμε παρά να τον ακολουθήσουμε.
Γιάννης Β. Δεβελέγκας
Πηγή: www.proinoslogos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου